Gościszów jest miejscowością, w której znajduje się najwięcej zabytków i są to chyba najciekawsze obiekty na terenie gminy.

Kościół parafialny p.w. Matki Bożej Częstochowskiej

koscil_gociszw_z_lotu_ptaka-mix.jpg

    który jest jedną z najpiękniejszych i najstarszych świątyń na Dolnym Śląsku. Ta późnoromańska świątynia została zbudowana z ciosanego piaskowca pomiędzy rokiem 1200 a 1250. Do naszych czasów zachował się pierwotny zarys murów, w skład których wchodzi nawa, prezbiterium ze sklepieniem, portal nawowy i dwa wąskie romańskie okienka po stronie północnej.
Jest to kościół jednonawowy z prostokątnym prezbiterium zakończonym trójboczną, wyodrębnioną apsydą zasklepioną prawdopodobnie sklepieniem klasztornym. Nawa nakryta drewnianym stropem z 1595 roku (w zachodniej ścianie pozostał otwór po belce konstrukcyjnej) pokrytym 10 renesansowymi kasetonami, zaś prezbiterium sklepieniem krzyżowo-żebrowym wspartym na głowicach służek narożnych ozdobionych motywem roślinnym. Zewnętrzna część apsydy została podzielona łączącymi jej boki kolumienkami ozdobionymi arkadowym fryzem i gzymsem kostkowym. W arkadach fryzu umieszczono płaskorzeźby o tematyce zoomorficznej ( m. in. jeleń, zając, bestie fantastyczne) i roślinno-geometrycznej ( m. in. lilia, rozeta, krzyż). Głowice kolumn wzbogacone ornamentem złożonym z lilii, liści palmetowych i klonowych.
W środku znajduje się sakramentarium z przełomu XV i XVI wieku. W stylu późnogotyckim, dostępne z trzech stron, zwieńczone ozdobnym baldachimem. W jego tle, za drugim przęsłem prezbiterium widzimy na wysokości ponad 2 m ledwie widoczną namalowaną na ścianie gotycką scenę Zwiastowania o wymiarach 2 na 3 metry. Z prawej strony przy blacie stoi lekko pochylona do przodu i o wydłużonych proporcjach Matka Boska, której idealizowana twarz posiada pogrubione rysy. Po lewej klęczący w pofałdowanych szatach anioł rzymający w rękach banderolę.
Obok sakramentarium ustawiono wykutą w piaskowcu renesansową chrzcielnicę, wykonaną w 1575r.
Na wieży kościelnej znajdują się dwa dzwony spiżowe: pierwszy dzwon ufundowany w roku 1607 przez Kaspra Warnsdorfa i jego żonę Helenę, ozdobiony herbami rodów Warnsdrorf i Zedlitz-Leipe; obok niego wisi niewielki dzwon z roku 1929 przywieziony z Jugosławii.

Ruiny dawnego kościoła ewangelickiego

kosci_ewang-goc-z_lotu_ptaka.jpg

    Drugą świątynią w Gościszowie był kościół ewangelicki. Kamień węgielny pod jego budowę położono 8 kwietnia 1754 roku, a zakończono już w roku następnym. W pierwszy Adwent 1755 roku nastąpiło uroczyste otwarcie zboru. Obecnie stojąca w centrum wsi świątynia znajduje się w stanie zupełnej ruiny. Pozostały po niej jedynie ściany nośne, bez dachu, empor, drewnianego i kamiennego wystroju, zewnętrznej kamieniarki.

stary_koci_ewangelicki-mix.jpg

Pomnik wojenny 

pomnik-gosciszw.jpg

    Dokładnie naprzeciwko kościoła ewnagelickiego, po drugiej stronie drogi znajduje się pomnik wojenny, poświęcony pochodzącym z Gościszowa zołnieżom poległym w czasie wojny francusko - pruskiej 1870/71 r. i I wojny światowej. Zachował się w dużej części w swojej pierwotnej formie. Zamalowano umieszczone na prostokątnych płytach nazwiska niemieckich zołnieży, zlikwidowano żelazny krzyż, na szczycie zaś ustawiono zabytkową figurę Maryi. 

 

Ruiny zamku 

zamek_gosc_mix.jpg

paac_gociszw_z_lotu_2.jpg

    Przy drodze głównej, nieopodal kościoła znajdują się ruiny zamku. Zamek ten zbudowany został z ciosanego piaskowca, a także w mniejszym stopniu z cegły palcówki oraz z cegieł XIX i XX wiecznych. Wzniesiono go na owalnym planie muru dawnego grodu, przez co do dzisiaj posiada kształt zaokrąglonego silnie na bokach czworoboku. Był jednym z najpiękniejszych założeń renesansowych na Dolnym Śląsku nazywanym zamkiem na wodzie.
Pierwszy raz wymieniony jest dwór Hof Goswinsdorf dopiero w roku 1318 w dokumencie księcia Henryka I Jaworskiego dla Gebharda von Querenfurt. Największe zasługi dla renesansu gościszowskiego zamku poczynił Kaspar von Warnsdorf, który dokończył przebudowę zamku gotyckiego i na którego rządy przypadają lata największej świetności majątku - jednej z najpiękniejszych posiadłości w regionie. Za jego to czasów pochodzi wspaniały portal główny wraz z herbem Warnsdorf i Zedlitz. Kolejne prace budowlane miały miejsce w latach 1848-1856 za rządów Egona Gustawa von Schönberg-Bibran-Modlau kiedy to usiłowano nadać zamkowi neoklasycystyczny wygląd. W drugiej połowie wieku XIX miała miejsce niewielka przebudowa nawiązująca do tradycji gotyckich. W 1908 roku do północnej wieży dostawiono taras widokowy wspierający się na trzech kolumnach. W tym też czasie chciano rozpocząć gruntowną przebudowę mającą na celu przywrócenie zamkowi wyglądu z XIV i początku XVII wieku poprzez wyeliminowanie elementów XIX-wiecznych. Najciekawszym elementem pałacu jest pochodząca z roku 1603-1605, niespotykana w tym typie nigdzie indziej na Dolnym Śląsku dekoracja rzeźbiarska czterokondygnacyjnych szczytów fasady skierowanej nieprzypadkowo w stronę wsi i folwarku. Tematyka rzeźb jest ogólnie związana z mitologią. Spotykamy tu syreny, trytony, delfiny, fantastyczne stwory, amfory.

Park dworski

gosciszw_park_mix.jpg

    Na zachód od zamku rozpościera się dawny park dworski o powierzchni 3,28 ha. Obecnie jest on zaniedbany i nie przedstawia takiej wartości jak jeszcze na początku wieku XX. Zanikł zupełnie układ ścieżek spacerowych. Pierwotny drzewostan został przerzedzony i częściowo zakryty przez rozrastające się samosiejki. Z panoramy parku zniknęły prawie zupełnie drzewa iglaste. Zachodnią część założenia parkowego stanowił przepięknie urządzony ogród w stylu angielskim. Objęte ochroną prawną są trzy pomniki przyrody: ponad 300-letni dąb szypułkowy (Gercus robur) o nazwie " Osiłek" mający obwód 455 cm; 200-letni platan klonolistny (Platanus acerifolia) o nazwie "Wezyr"i obwodzie 540 cm; 200-letni klon srebrzysty (Acer saccharinum) "Apollo" o obwodzie 475 cm. Na pomniki przyrody kwalifikują się jeszcze inne drzewa jak: dwie topole czarne (Populus nigra) i pięć lip drobnolistnych (Tilia cordata) o obwodach ponad 4 metry. Spotykamy na terenie parku jeszcze m.in.: buk pospolity (Fagus silvatica), grab pospolity (Carpinus betulus), czeremchę amerykańską (Padus serotina), modrzew europejski (Larix decidua), daglezję zieloną (Pseudotsuga taxifolia), sosnę wajmutkę (Pinus strobus). Z krzewów zobaczymy: śnieguliczkę białą (Sympharicarpos albus), lilak pospolity (Syringa vulgaris) i kruszynę pospolitą (Frangula alnus). Gatunkami objętymi ochroną są: bluszcz pospolity (Hedera Heliks) i kłokoczka południowa ( Staphylea pinnata).

Średniowieczny pręgierz

 prgierz_na_www.jpg

    Tuż przy skrzyżowaniu głównych traktów komunikacyjnych, na niewielkim wzniesieniu stoi średniowieczny kamienny pręgierz. Ma on ponad 2 metry wysokości, a zakończony jest zwężeniem, przypominającym nieco czapę. Zachowały się przy nim metalowe łańcuchy i uchwyty, do których przywiązywano skazańców. Posiada też niezidentyfikowane wgłębienie

Krzyże pokutne

na_strone_www.jpg

    Ponadto we wsi znajdują się dwa krzyże pokutne: pierwszy krzyż przy drodze do Lubania, drugi - wstawiony w mur oporowy - przy drodze do Nowogrodźca.

Dom Kawalerów z początku XVII wieku

dom_kawalerw_z_xvii-xviii_wieku-2.jpg

 

 

 

Opracowano na podstawie książki M. Olczaka i Z. Abramowicza Nowogrodziec, dzieje miasta i okolic do roku 1945, Warszawa 2000