W średniowieczu nazywała się Segehardsdorff (Segehartsdorf), od pierwszego swojego założyciela lub pierwszego sołtysa Segeharda vel Siegharda - Siegerta. Słowo Siegert oznacza zwycięskiego obrońcę lub strzelca. Na przestrzeni wieków jej nazwa zmieniła się niewiele. PisanoSygarsdorf w 1346 roku i Sigarsdorf w 1392 roku. Potem znamy Sieghardsdorf, Sigirsdorforaz Segersdorf. Dawna polska nazwa miała brzmieć Szklarowice.
Ślady osadnictwa w tym rejonie pochodzą już z I wieku przed Chrystusem. Znaleziono tutaj także monetę z czasów cesarza rzymskiego Septymiusza Sewera (193-211 po Ch). Jednak o wiele bardziej znane jest znalezisko z roku 1843, dokonane koło gospodarstwa nr 80 nad samą Kwisą. Miejscowy gospodarz odkopał tam brązową figurkę Jupitera (Jowisza) o wysokości 15,4 cm, datowaną na okres wpływów rzymskich, tj. III-IV wiek po Ch. Przedstawia ona nagiego boga ciskającego piorun. Lewa ręka jest odłamana na wysokości ramienia. Wiemy, że trzymał w niej włócznię z proporcem. Do roku 1945 figurka przechowywana była w Muzeum Cesaerza Fryderyka w Zgorzelcu.
W 1854 odkryto we wsi cmentarzysko ciałopalne z okresu halsztackiego. Przebadano je po raz pierwszy dopiero w 1881 roku, a następnie w 1928 i 1933 roku. Znaleziono wtedy naczynia gliniane, przedmioty z brązu i żelaza. Z epoki brązu pochodzi osada odkopana w 1923r. w środku której natrafiono na gliniane naczynia zasobowe, a także kolejne cmentarzysko ciałopalne zlokalizowane w 1932 roku.
Chociaż ślady osadnictwa są prehistoryczne, to sama wieś została założona na prawie niemieckim w XIII wieku. Lokalny badacz pastor Flössel wspomina w swojej kronice, że Zebrzydowa jest osadą młodszą od Czernej i Parzyc założonych w XII wieku. Nie daje na to jednak żadnych konkretnych dowodów.
Najstarsza część wsi kolonia Bienice ma pochodzenie słowiańskie. W 1406 roku wymieniona jest w jednym z dokumentów jako Bynis. Sama jej nazwa wzięła się od imienia Benedykta tj. Bienia i jego zdrobnienia - Biene. Gwarowo mówiono na nią Bins lub Biene.. Pastor Flössel wspomina o poszczególnych częściach wsi i czasie, kiedy je zakładano. Nowa Wieś została założona między rokiem 1250 i 1346, gdy okolice były we władaniu książąt brandenburskich. Kolonia Neugersdorf została założona w 1688 roku przez ówczesnego dziedzica Wolfa Kaspara von Gersdorf, od którego zresztą przejęlą swoją nazwę. Sophienwalde powstała w 1730 roku dzięki W. C. A. von Gersdorf i jego żonie Helenie Zofii z domu von Landskron, na cześć której uformowano nazwę.
W 1524 roku dotarły do Zebrzydowej pierwsze protestanckie nowinki, które z czasem spowodowały ferment w całej wsi. Proboszcz Jan Sanctorius został wypędzony przez swoich dawnych parafian, a nowego duchownego sprowadził ówczesny dziedzic-neofita von Reder.
Do gminy w Zebrzydowej należeli nieliczni ewangelicy z Kierżna i okolicznych kolonii. W połowie XVII wieku kościół na około sto lat wrócił do prawowitych właścicieli, katolików, którzy byli w jego posiadaniu do 1742 roku. Nieopodal świątyni została wzniesiona szkoła ewangelicka, w której nauczali, a jednocześnie zamieszkiwali - jeden nauczyciel, kantor i zakrystianin. Spośród zebrzydowskich kolonii jedynie w Nowej Wsi znajdował się lokal lekcyjny, w którym od 1868 roku prowadził naukę miejscowy kantor. Już w 1880 roku Nowa Wieś miała własną nowowybudowaną szkołę, otwartą 1 października. Trzy lata wcześniej szkoła w Zebrzydowej otrzymała nową siedzibę, w której pozostała do 1945 roku
W roku 1730 wspomniał o Zebrzydowej Paweł Karol Sanguszko, marszałek wielki litewski, który pisał: Przez przedmieście (Bolesławca) idzie rzeka Bóbr. Stamtąd o półtory mile zaczyna się granica saska we wsi Siegersdorf, którą granicę czyni rzeka Queis nazywana. Stamtąd stanęliśmy na pierwszej poczcie saskiej we wsi Waldau
22 listopada 1745 roku spłonął kościół parafialny, odbudowany później w latach 1746-1749, a uroczyście otwarty 27 lipca 1749 roku.
W czasach wojen napoleońskich Zebrzydowa także mocno ucierpiała od prowadzonych tutaj działań wojennych. 4 kwietnia 1812 roku przechodził przez wieś korpus generała von Beckera. 24 maja 1813 roku feldmarszałek Blücher nakazał podpalenie tartaku i mostów przez Kwisę, aby utrudnić przeprawę nadciągających wojsk francuskich
W 1830 roku zakończył pisanie Kroniki Zebrzydowej i okolic miejscowy pastor - mag. Karol Rudolf August Flössel, człowiek wielkiej erudycji i pracowitości. Jego dzieło było do 1945 roku przechowywane w archiwum parafialnym. Zawierało wiele cennego materiału historycznego, znanego nam jedynie dzięki kilku fragmentom tej kroniki, opublikowanym przed wojną. Autor dysponował wieloma źródłami nie zachowanymi do XX wieku, które wykorzystał i utrwalił na kartach swej książki. Oprócz rodzinnej Zebrzydowej bardzo dużo miejsca poświęcił okolicznym wsiom i osadom.
W XIX wieku Zebrzydowa znalazła się w bardzo dogodnym punkcie komunikacyjnym. W środku wsi przecinały się trzy ważne szlaki: droga prowincjonalna z Drezna do Legnicy (zwana niegdyś Liegnitz-Görlitz-Dresdner Provinzial Chaussee), droga powiatowa z Nowogrodźca do Zebrzydowej (zwana Naumburg-Siegersdorf-Schöndorfer Kreis-Chaussee) i linia kolejowa Dolnośląsko-Brandenburskiej Koleji Żelaznej (Niederschlesisch-Märkischen Eisenbahn)
Druga połowa XIX wieku była okresem dynamicznego rozwoju przemysłu, co miało związek z bliskością węzła komunikacyjnego. Od 1 października 1860 roku w Zebrzydowej, tuż przy dworcu kolejowym, został otwarty Urząd Pocztowy, w którym od 16 lipca 1877 roku działał najnowocześniejszy ówczesny wynalazek - telegraf. Od października 1883 roku – z uwagi na dużą powierzchnię wsi - urządzono pocztowy punkt pomocniczy.
Opracowano na podstawie książki M. Olczaka i Z. Abramowicza Nowogrodziec, dzieje miasta i okolic do roku 1945, Warszawa 2000
