stan_prawny.jpgStan prawny
 
    Właścicielem Parku Zebrzydowa jest Gmina Nowogrodziec. Usytuowany jest on na działce gruntu  numer 488/2 o powierzchni 7,42 ha, położonych w obrębie Zebrzydowa. Decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Jeleniej Górze dnia 27 grudnia 1990 r. park wpisano do rejestru zabytków  pod numerem 1022/J jako dobro kultury o nazwie: Zabytkowe założenie parkowe w  Zebrzydowej gm. Nowogrodziec.
 
polozenie.jpgPołożenie
 
    Naturalistyczny park podworski w zebrzydowej  położony jest w południowo – zachodniej części Zebrzydowej w pradolinie rzeki Kwisy. Od wschodu i północnego – wschodu ograniczony jest rzeką Kwisą. Część północno – zachodnia wraz ze starorzeczem Kwisy przylega do użytków rolnych. Zachodnia część przylega do gruntów , na których występują ruiny zabudowań gospodarczych i mieszkalnych wraz z dziedzińcem. Część południowa przylega do gruntów prywatnych. Park stanowi malowniczy element krajobrazu wsi.
 
rzeba_terenu.jpgRzeźba terenu
 
    Według regionalizacji przyrodniczo – leśnej ( T.Trampler 1990 r.) teren założenia parkowego w zebrzydowej polozony jest w Dzielnicy Równiny Dolnośląskiej w obrębie Mezoregionu Pogórza Nowogrodzieckiego. Leistość mezoregionu wynosi 26,1 %. Dominującym utworem geologicznym są piaski gliniaste akumulacji lodowcowej z głazami.
Dominującym typem krajobrazu naturalnego  są rowniny peryglacyjne. Dominującymi zespołami potencjalnej roślinności naturalnej są:

- Galio – Carpinetum – odmiana śląsko – wielkopolska
- Calamagrostio – Quercetum

    W mezoregionie tym znajduje się południowy fragment kompleksu leśnego Borów Dolnośląskich występujący na piaskach morenowych. Lasy charakteryzują się wyższa żyznością i większym udziałem siedlisk lasowych – lasu mieszanego świeżego i lasu świeżego. Gleby na terenie obiektu charakteryzują się średnią żyznością wzrastającą wraz z obniżaniem się  w kierunku tarasu nad Kwisą. Wraz  z oddaleniem się od Kwisy. Wraz z oddalaniem się od Kwisy teren parku lekko się wznosi. Najwyższy punkt znajduje się w zachodniej części parku i wynosi 186,7 m n.p.m., a najniższy we wschodniej części i wynosi 184,1 m n.p.m. różnica poziomów terenu wynosi 2,6 m nie biorąc pod uwagę obniżenia z wodą – starorzecza Kwisy oraz pozostałości po byłym stawie. W południowej części parku przebiegają odcinki rowów, które służą do zbierania nadmiaru wód gruntowych w okresie jesiennym i wiosennym -  kierowały ja do zlokalizowanych w tej części parku stawów.
 
warunki_wodne.jpgWarunki wodne
 
    Park zlokalizowany jest  w zlewni rzeki Kwisa płynącej wzdłuż jago wschodniej granicy. W części północnej półkoliste starorzecze Kwisy wypełnione wodą oddziela część parku tworząc półwysep o powierzchni ok. 0,10ha. W części południowej przyległej do granicy parku znajduje się pozostałość po zbiorniku wodnym o głębokości ok. 5 m i powierzchni ok. 0,05 ha z niewielką ilością wody w najgłębszym miejscu. Dochodzą do niego pozostałości po trzech rowach.
 
warunki_kilimatyczne.jpgWarunki klimatyczne
 
    Zaliczany do łagodnych klimat okolic Zebrzydowej ukształtowany został pod wpływem klimatu atlantyckiego.
Średnia roczna temperatura regionu wynosi     + 9,1 st.C.
Najzimniejszy jest styczeń z temperaturą      - 2,0 st.C.
Najcieplejszy lipiec    + 17,1 st.C.
Opady deszczu wynoszą dla okolic Zebrzydowej 429,5 mm rocznie.
Długość okresu wegetacyjnego 215-220 dni.
Wiatry mają przeważnie kierunek zachodni.
Jesienią i wczesna wiosną w okresach porywów, wyrządzają lokalne szkody.
    Położenie parku w pradolinie Kwisy znacząco ogranicza szkodliwy charakter wiatrów. Łagodny klimat tych okolic jest wyjątkowo korzystny dla rozwoju gatunków drzew i krzewów obcego pochodzenia. Warunki te należałoby wykorzystać dokonując uzupełniającego nasadzenia takich gatunków na terenie parku.
 
analiza_historyczna.jpgAnaliza historyczna
 
    Po raz pierwszy nazwa Zebrzydowa została wymieniona w Akcie z 1294 r, którym książę Henryk V Wrocławski wraz z innymi miejscowościami i zabudowaniami dworskimi odstąpił Zebrzydowę księciu Henrykowi III Głogowskiemu.
W 1538r. w Zebrzydowej, prawdopodobnie w zabudowaniach przy dzisiejszym parku, podejmowany był król Ferdynand I podczas swojej podróży ze Zgorzelca na Dolny Śląsk.

Właścicielami Zebrzydowej i majątku ziemskiego byli kolejno:

Od 1500r von Nostiz, od 1507r.- von Roeden ( odbudował stary zamek ), następnie miasto Lubań od 1542r, które utraciło Zebrzydową na rzecz rodziny królewskiej von Bohen w 1547r.

Od 1558r Dr Mehl von Stroehlitz, von Schoeneich od 1564r, od 1632r von Nostitz, von Gersdorff od 1650r- otrzymał on prawo do otworzenia w Zebrzydowej dwóch jarmarków i jednego targu bydła.

Od 1740r właścicielem był von Wobeser, od 1744r- von Braun, od 1747r von Lindenau, od 1805r- hrabia von Sohns- Teclenburg, właściciel Kliczkowa von Dolwitz od 1836r von Bistrau od 1852r, hrabia Stolberg od 1861r. Przyjęta za długi w roku 1868 wchodziła w skład posiadłości królewskich  do 1945r.

W 1884r Zebrzydowa miała 1612 mieszkańców ( 17 gospodarstw, 18 ogrodów, 181 właścicieli domów ). w 1905r zamieszkiwało już 2298 mieszkańców, a w 1939-  2654.

    Pałac został całkowicie zniszczony w II- IV 1945r, po zajęciu tych terenów przez Armię Radziecką. Nie natrafiono na bliższe materiały ikonograficzne dotyczące budowli. Wiadomo rezydencja elewacją frontową zawrócona była na zachód, ku dziedzińcowi folwarcznemu, wokół którego skupiono budynki gospodarcze. Od południa do budynku przylegał ogród otoczony z trzech stron kamienno- cmentarnym murem, za którym znajdował się około hektarowy sad.

Na temat tworzenia założenia parkowego brak bliższych danych.
Najstarsze drzewa występujące w parku są z pewnością pozostałością nadrzecznego lasu łęgowego.
W początkach lat osiemsetnych drzewostan parkowy został wzbogacony nasadzeniami drzew iglastych i liściastych, głównie:

Sosną wejmutką- Pinus strobus
Bukiem pospolitym w odm. Purpurowa- Fagus silvatica odm. Purpurea
Świerkiem- Picea excelsa
Topolą białą- Populus alba
Platanem klonolistnym- Platanus acerifolia
Modrzewiem europejskim- Larix decidua.
Kasztanowcem- Aesculus hippocastaum.

Drzewa sadzono pojedynczo, liniowo w formie alei lub w kompozycjach grupowych po kilka grup razem.
W tym też okresie wykorzystano starorzecze Kwisy, które po pogłębieniu i uformowaniu stworzyło staw w pierścieniowym kształcie z wywyższonym wewnątrz półwyspem.

    W części południowej przyległej do granicy, prawdopodobnie w byłym wyrobisku powstał również niewielki zbiornik wody do którego wykonano rowy, odprowadzające nadmiar wody z pozostałej części parku. Na terenie parku zaprojektowano alejki spacerowe, bardzo dobrze widoczne na załączonych mapach z lat 1930.
 
rola_parku.jpgRola Parku
 
    Stare wiejskie parki podworskie posiadają znaczne wartości przyrodnicze i kulturowe. Mają duże znaczenie dla historii kultury materialnej, historii sztuki ogrodniczej, dla krajobrazu i higieny wsi. Są często matecznikami cennych gatunków drzew i krzewów, których możliwości życia w naszym klimacie  zostały sprawdzone. Modyfikując klimat lokalny i wzbogacając biocenozy wpływają korzystnie na warunki produkcji rolnej. Objęcie forma ochrony zabytkowych założeń parkowych jest stad ze wszech miar pożądane.
 


  Opracowano na podstawie Operatu Dendrologicznego Zabytkowego Parku w Wykrotach wykonanego przez Wojciecha Moskaluka na zlecenie Urzędu Miejskiego w Nowogrodźcu