Wypadkom przy pracy ze zwierzętami co roku ulega prawie 3.500 rolników i członków ich rodzin, a około 10 osób ponosi śmierć. Wypadki te najczęściej występują podczas przepędzania zwierząt na wypas i przewiązywania na pastwisku, w czasie dojenia, karmienia, czyszczenia pomieszczeń w obecności zwierząt i załadunku na środki transportu.
Przyczyną pogryzień, uderzeń i przygnieceń przez zwierzęta są:
- zły stan pomieszczeń inwentarskich (ciasnota, nieprawidłowe usytuowanie żłobów i koryt);
- stosowane technologie chowu (np. wypas na uwięzi);
- nieliczenie się z możliwą agresją zwierząt, szczególnie rozpłodników, zwierząt w okresie rui, karmienia, sytuacji stresowych;
- przetrzymywanie w jednym pomieszczeniu wszystkich hodowanych zwierząt – krów i buhajów, koni, świń, drobiu – które na siebie oddziaływają;
- powierzanie obsługi, przepędzania, a nawet pomocy przy załadunku starszym osobom, niepełnosprawnym oraz dzieciom.
Ze zwierzętami powinny pracować osoby dorosłe, zdrowe, sprawne fizycznie, zrównoważone, znane zwierzętom, przyjaźnie do nich nastawione. Praca ze zwierzętami może być niebezpieczna dla dzieci, osób starszych, słabych fizycznie, niesprawnych. Z niebezpiecznymi zwierzętami (np. buhajami, ogierami, knurami, trykami) mogą pracować wyłącznie silni mężczyźni. Osoby chore lub nosiciele chorób zakaźnych (np. gruźlicy) nie mogą pracować ze zwierzętami. Zwierzęta są spokojniejsze, jeśli opiekują się nimi osoby im znane i przyjaźnie nastawione. Przestraszone lub zaskoczone zwierzę może ugryźć, kopnąć, przewrócić bądź przygnieść. Rozdrażnione może zaatakować.
Aby tego uniknąć należy:
- być zdecydowanym, ale spokojnym i rozważnym,
- uprzedzać zwierzęta głosem, że się zbliżamy,
- nie wchodzić między zwierzęta bez ostrzeżenia,
- w przypadku konieczności wejścia między zwierzęta, oswajać je dotykiem,
- nie podchodzić bez ostrzeżenia do zwierząt od tyłu,
- nie pracować ze zwierzętami po wypiciu alkoholu,
- nie pozwalać na bezmyślne drażnienie zwierząt i znęcanie się nad nimi,
- pozbywać się zwierząt narowistych lub wyjątkowo złośliwych,
- do wyprowadzania buhaja używać drążka zakładanego do kółka nosowego.
Jeśli zwierzę jest bardzo silne lub rozdrażnione należy skorzystać z pomocy drugiej osoby. Należy pamiętać o założeniu na stałe na głowę buhaja mocnego, skórzanego kantara,
- do wyprowadzania zwierząt na pastwisko należy używać gładkich (bez węzłów), mocnych linek, powrozów lub łańcuchów. Nie należy okręcać ich wokół dłoni !
- aby nie pokaleczyć siebie i zwierząt, nie należy używać łańcuchów naprawionych prowizorycznie, np. związanych drutem,
- podczas zabiegów weterynaryjnych i pielęgnacyjnych(obcinanie racic, kopyt, rogów) używać poskromu. W razie potrzeby korzystać z pomocy drugiej osoby,
- do transportu zwierząt używać przystosowanych do tego celu przyczep (o mocnych wiązaniach i odpowiednio wysokich burtach), a do wprowadzania zwierząt – dostatecznie szerokich, wyposażonych w boczne bariery pochylni.
Podczas pracy ze zwierzętami powinny być przestrzegane zasady higieny, czyli należy wydzielić, najlepiej w budynku inwentarskim, pomieszczenie, w którym można myć starannie ręce przed pracą i po jej zakończeniu, przebierać się i przechowywać odzież roboczą przeznaczoną wyłącznie do tego celu. Myć wymiona i dojarki przed rozpoczęciem udoju. Dbać o czystość pomieszczeń inwentarskich – co najmniej dwa razy w roku, wczesną wiosną i jesienią – gruntownie je oczyszczać, malować i odkażać wapnem. Wybiegi dla zwierząt, drogi na pastwisko, gnojownie – lokalizować poza podwórzem. Podczas uboju z konieczności należy nosić gumowe buty, rękawice, fartuch ochronny oraz półmaskę.
Przed przystąpieniem do obsługi zwierząt należy zabezpieczyć starannie opatrunkami wszelkie zadraśnięcia i skaleczenia. Skaleczone ręce należy chronić dodatkowo rękawicami. Każde zadrapanie, skaleczenie umożliwia zakażenie się, np. tężcem lub brucelozą. W przypadku skaleczenia się przedmiotem zabrudzonym ziemią lub nawozem albo gdy skaleczy cię zwierzę należy zdezynfekować ranę i zgłosić się do lekarza. Takie skaleczenie może być przyczyną np. tężca.
Należy pamiętać, że chore zwierzę (i produkty od niego pochodzące) może zarazić nie tylko pozostałe zwierzęta, ale i człowieka.
Źródło: PT KRUS Bolesławiec
opracowano na podstawie broszury Bezpieczna praca ze zwierzętami w gospodarstwie rolnym.
